'Ik hoor en onthoud echt alles'

Financieel Dagblad, 19 september 2008

Blinde manager wel sterk, niet zielig

'Je moet ons niet pamperen'

Marieke van Willigen - Utrecht

Een blinde manager botst overal tegenop, kan niet lezen en een powerpointpresentatie is niet aan hem besteed. Blind management kán niet goed gaan. Maar niets is minder waar. Twee blinde managers en één slechtziende trainer over de voor en nadelen van hun handicap. “Ik hoor en onthoud alles.”

Gerda Groen werd op haar twintigste door een zeldzame oogziekte blind. Ze volgde de opleiding SPH en P&O en Bedrijfskunde en is inmiddels manager bij Reclassering Groningen, alwaar ze veertig mensen aanstuurt. Groen voldoet niet aan het clichébeeld van een blinde met een dikke zonnebril en een almaar naar links en rechts bewegend hoofd. In tegendeel: ze heeft helder blauwe ogen en is gedecideerd. Tijdens vergaderingen ontgaat haar niets. “Tijdens een vergadering hoort ze het zelfs als iemand zit te sms'en”, weet Tjebbe Zuur, één van haar werknemers. Als iemand bij Groen komt solliciteren, let ze ondermeer op non-verbale kenmerken. “Ik hoor als iemand zenuwachtig is doordat hij wiebelt op zijn stoel of met zijn pen zit te tikken. Als iemand steeds één kant op praat, geeft me dat informatie. Hij praat maar tegen één persoon, en niet tegen de meerdere personen die hij tegenover zich heeft. Een geïnteresseerde sollicitant gaat meer naar voren zitten. Dat hoor je.” En mailen en sms'en, hoe gaat dat? “Net als zo snel als bij ziende mensen, “ vertelt Groen, “Ik heb een spraakcomputer, een braille leesregel onder mijn computer en op mijn telefoon zit een spraaksysteem zodat ik sms'jes kan horen.” Gerda Groen vindt niet dat haar handicap haar carriere in de weg heeft gestaan. “Ik heb de opleiding gevolgd die ik wilde volgen. Ik wilde vroeger werken met randgroepjongeren. Ziend had ik waarschijnlijk hetzelfde gedaan”
Het carrièrepatroon verliep minder soepel voor Arend Jan van Dongen, manager bij Optelec, een bedrijf dat producten en software verkoopt voor blinden en slechtzienden. Van Dongen is blind van af zijn geboorte: “Ik zie alleen het verschil tussen dag en nacht.” Hij volgde de opleiding Fysiotherapie, maar kwam in die sector niet aan de bak. Hoewel de banen in de Fysiotherapie sowieso niet voor het opscheppen lagen, weidt van Dongen het aan zijn visuele handicap. Hij vermeldde zijn blindheid steevast in zijn sollicitatiebrieven want “Blindheid is voor mij wat vrouw-zijn voor jou is.” De baan als fysiotherapeut kwam niet, wel die van manager. “Fysiotherapie heb ik opgegeven. Wat ik allemaal te horen kreeg tijdens die sollicitatieperiode, wil je niet weten. Bijvoorbeeld dat ik geen verantwoordelijkheid kan dragen, omdat ik vanwege mijn handicap gematst was wat betreft mijn opleiding. Ik ben nooit gematst en ik draag nu wel verantwoordelijkheid.” Gerda Groen kent de vooroordelen over blinden. “Mensen beginnen soms op een raar toontje tegen je te praten, omdat ze vanuit gaan dat een blinde ook geestelijk gehandicapt is. Andere mensen denken dat je als blinde nergens kunt komen. Onzin. Overal rijden bussen en treinen.”
Marion Reijm, slechtziende met een zicht van drie procent, heeft als ICT-trainer uiteindelijk de baan gevonden die bij haar past. Reijm switchte als student van haar studie Psychologie naar Maatschappelijk Werk. “Voor psychologie moest je veel lezen. Dat bracht ik destijds niet op.” Ze stapte naar CWI omdat ze aan de slag wilde. Daar kreeg ze ongewild te maken met allerlei hulpinstanties die haar carriere uiteindelijk alleen maar bemoeilijkten. “Als je wilt, wordt je als visueel gehandicapte volledig gepamperd,” constateert ze achteraf. “Ik werd van het CWI doorverwezen naar UWV en Wajong en kreeg een jobcoach toegewezen. Uiteindelijk heb ik op eigen kracht mijn huidige baan gevonden. Ik heb gewoon een brief geschreven en ben aangenomen. De jobcoach raadde me destijds met klem af om een sollicitatiebrief te schrijven. Ik zou dat volgens hem nooit aankunnen vanwege mijn handicap.” Reijm gaat nog een stapje verder. Wat haar betreft worden subsidies drastisch terug gedraaid tot alleen vergoeding van het hoogst noodzakelijke. “Maar de overheid leeft te veel met het idee van arme, zielige gehandicapten. Sommige blinden gedragen zich dan ook ronduit verwend.” Aan de andere kant vind Reijm dat sommige hulpmiddelen onmisbaar zijn voor de goed functionerende blinde. Zelf is ze de gelukkige bezitter van een 'trekker' een soort mobiele tomtom voor blinden en slechtzienden. Met een OV-kaart, trekker en blindenstok kan ze probleemloos deelnemen aan het woon-werkverkeer. Ook manager Arend Jan Van Dongen functioneert niet zonder hulpmiddelen. “Met een braille leesregel onder het toestenbord en een spreekfunctie bij je computer, kun je als blinde prima uit de voeten. Maar een bedrijf moet niet gaan werken met geschreven briefjes. Een moderne, digitale instelling is een vereiste voor een bedrijf met een blinde in huis.”

Meer over blinde managers hoort u vanochtend op BNR Nieuwsradio, 10:10 uur.

kader:
- Aantal blinden en slechtzienden in Nederland: 650 000
- Percentage werkzame visueel gehandicapten: naar schatting 20 tot 30 procent (bron:Vizirus)
- Benodigde hulpmiddelen blinden op het werk:
* braille leesregel of vergrotingsapparatuur bij de computer
* spraaksoftware bij de computer
* spraakapparatuur bij telefoon,
* blindenstok
(alle hulpmiddelen worden vergoed via UWV)