melkmeisjes met broodbuikjes

[Koe]

Help, mijn kind heeft een broodbuikje

[lead]

tekst: Marieke van Willigen

“Weg met die bruine boterham pindakaas en dat glas melk,” prediken de nieuwste voedselgoeroes. Tarwe en zuivel zijn volgens hen ware voedseldemonen, schadelijk voor volwassenen en kinderen. Maar wat geven we ons kind dan? Tijd voor Hollandse nuchterheid.

Beeld: Aan tafel zitten je ouders en je broertje en zus. Er wordt wat gestecheld. Een geruit tafelkleed. In het midden staat het brood, daar omheen margarine, kaas en natuurlijk een pak melk. Voor veel inmiddels volwassen geworden kinderen herhaalt de geschiedenis zich (“Niet zoveel hagelslag, Thomas”) . Nog steeds is daar die tafel met je gezin, samengesteld of niet, maar steeds vaker zonder melk en brood. Onder invloed van hippe dieetboeken als 'Broodbuik' of 'De voedselzandloper', is in veel Nederlandse gezinnen de voedselvertwijfeling toegeslagen. Brood en melk is misschien wel heel erg old school, denkt menige ouder.

Boekweitpannekoeken

Voedingconsulent Ester Wiemer (www.kinderenkunnenprimaanderseten.nl), moeder van de tienjarige Sterre en twaalfjarige Daan, heeft brood in de ban gedaan. De kinderen krijgen geen koemelk, omdat de eiwitten daaruit volgens Wiemer niet goed zijn te verteren. Ook eten ze in huize Wiemer geen tarwe, want de gluten brengen de hormoonhuishouding van het menselijk lichaam uit balans. Ze ziet dat haar kinderen vermoeider zijn als ze brood eten en melk drinken. Zoon Daan was onlangs nog illegaal naar de Mac Donalds geslopen met vrienden en constateerde zelf dat hij daarna drukker was dan anders en dat hij een opgezwollen buik kreeg. Voorlopig gaan de kinderen dus nog met boekweitpannekoeken in hun lunchbox naar school. Zolang het duurt, vermoedt Wiemer: ”Ik heb niet de illusie dat ze later zeggen: 'Ik wil geen biertje, want daar zitten gluten in.'.“

Piepers en pasta

Geen melk of brood en 's avonds laat nog boekweitpannekoeken staan bakken. Is dat niet wat te veel van het goede? Volgens Patricia Schutte van het Voedingscentrum maak je het jezelf dan onnodig moeilijk. “Je kunt brood uit je voedingspatroon halen, maar dan moet je het vervangen voor iets waar even veel voedingsstoffen in zitten.” En dat is lastig, want er zit veel goeds in brood. Bruin brood wel te verstaan, wit brood heeft veel minder opbouwende voedingsstoffen. Schutte somt op: “In brood zitten vezels, mineralen, waarvan jodium een belangrijke is en natuurlijk vitaminen, waaronder Vitaminen B en die zitten niet overal in.” Je kunt dat vervangen door groenten, maar dan kom je op zo'n 800 gram groenten per dag, en dat is voor een doorsnee Nederlander heel erg veel. Het Voedingscentrum, voortkomend uit het in de oorlog opgerichte Voorlichtingsbureau voor Voeding, wil de consument zo reëel mogelijk adviseren over gezonde voeding. Ze baseert zich op drie pijlers: haalbaarheid, beschikbaarheid en eetgewoonten. “We kunnen ook zeewier adviseren”, legt Schutte uit. “Maar dat is hier niet zomaar beschikbaar, en we weten niet hoe we het moeten bereiden. Bovendien moet je het van ver halen, en dan krijg je weer meer belasting voor het milieu.” Toch is de globalisering terug te vinden in de befaamde 'schijf van vijf', want behalve de ouderwetse piepers staan ook pasta en rijst in dezelfde taartpunt. “Als het eten maar niet geraffineerd is. Geen witte rijst of witte pasta”, waarschuwt Schutte.

Juist wel melk

Of er verband is tussen vermoeidheid en gluten, betwijfelt Schutte. “Er is geen enkel wetenschappelijk onderzoek dat dit aantoont. Daarbij komt overgevoeligheid voor gluten maar aantoonbaar bij 1% van de Nederlandse bevolking voor. Als je die overgevoeligheid hebt, ben je veel verder van huis dan alleen maar tarwe uit je dieet bannen. Zelfs speltbrood mag dan niet.” Natuurlijk zijn er verbanden te trekken tussen eten en gezondheid. “Bij ongezond eten heb je meer kans op hart- en vaatziekten, verschillende vormen van kanker en natuurlijk diabetes. Maar een directe link tussen slechte voeding en vermoeidheid heb ik nog niet gevonden.”, constateert Schutte. En melk? Moeten we veel drinken, als het aan het voedingscentrum ligt, al mag je het ook vervangen door yoghurt of melkdranken (“Liever geen fristi's, daar zit suiker in.”). Een kind tussen de vier en acht jaar moet zo'n 0,4 liter zuivel per dag, en een kind tussen de negen en dertien zo'n 0,7 liter.

suikertoevoegingen

Het probleem bij de huidige voeding is vooral de toegevoegde suikers, zegt Meike Rijksen van Foodwatch (ook wel 'de voedselwaakhond' genoemd). Foodwatch maakt zich sterk om misleidende kinderreclames over voeding aan banden te leggen en ook om slechte ingrediënten uit met name kindervoeding te verbieden. Zoals bepaalde E-stoffen, transvetten (zie kader) en vooral suikers. Suiker is een venijnig goedje. Het heeft geen voedingsstoffen en alleen maar energie. Bovendien heeft het een verslavende werking. Bij hersenonderzoeken lichten dezelfde delen van je hersenen op bij het gebruik van suiker als de gedeeltes die oplichten bij harddrugs. Kinderen zijn een makkelijke prooi voor grote fabrikanten, ziet Foodwatch. “Ze zijn goed te beïnvloeden, want ze kunnen nog niet altijd het verschil tussen werkelijkheid en fictie zien.” zegt Rijksen. “Zo kunnen fabrikanten met goedkope grondstoffen als suiker, zuur en vet producten maken waar ze veel geld aan kunnen verdienen, omdat kinderen producten als koek en snoep lekker vinden.” Foodwatch houdt de vinger aan de pols. “Er wordt steeds meer suiker aan alles toegevoegd. Aan pastasaus, mayonaise, sommige broodsoorten. Kinderen wennen aan suiker. Eén op de zeven Nederlandse kinderen is te dik. Fabrikanten spelen hier een dubieuze rol in,” vindt Rijksen.

Veel voedselvariatie

En er is meer. Gertrude Zeinstra, verbonden als onderzoeker aan het Food & Biobased Researchcentrum van de Universiteit van Wageningen (WUR) en moeder van een kleintje van twee, ziet een ongunstige tendens. “Overal waar je komt is eten beschikbaar. Dat maakt het voor kinderen niet makkelijk. Ze leven, om in jargon te spreken, in een 'obesogene omgeving.' ”. Zeinstra bestudeert het eetgedrag van kinderen en de rol die ouders daarin spelen. “De voorkeur voor zoet is aangeboren “, zegt Zeinstra. “Mensen hebben van nature een afkeer voor bitter, omdat bitter in de natuur een indicatie is voor giftig. De afkeer voor zuur is te verklaren vanuit de link met bedorven voedsel. Maar zoet betekent in de natuur vaak dat er energie in zit.” Anderzijds concludeerde Zeinstra dat juist kleine kinderen onder de twee jaar open staan voor verschillende smaakervaringen. Als je jong begint, kun je ze dus laten wennen aan de verschillende smaken van groente en fruit. “Je moet niet te snel opgeven,” zegt Zeinstra. “Bij herhaalde blootstelling gaan kinderen verschillende smaken leren waarderen. Zoals de smaak van groente, vol met bouwstoffen maar in de eerste instantie niet zo lekker voor kinderen.” Pushen is daarbij uit den boze, weet Zeinstra. Daarnaast zitten kinderen tussen de twee en zes jaar in een fase waarin ze last hebben van 'neophobia', angst voor alles wat nieuw is. Het beste kun je de kinderen spelenderwijs aan eten leren wennen. “Of ga met ze koken. Laat ze meehelpen in de keuken, laat ze bezig zijn met voeding. Er zijn verschillende wetenschappelijke aanwijzingen dat kinderen zo een voorkeur ontwikkelen voor verschillende soorten smaken en dus ook voor gezond voedsel.” Die variatie van voedsel is eigenlijk het belangrijkste voor de gezondheid van kinderen (en hun ouders), zeggen zowel Gertrude Zeinstra van de WUR als Patricia Schutte van het Voedingscentrum. In gezonde voeding moeten grofweg eiwitten, koolhydraten en vetten zitten. Brood en melk passen daar prima tussen. Als het maar in balans is. En een patatje oorlog of een vette pizza? “ Ach, het is geen ramp, voor een keertje,” vindt Zeinstra, die weet dat lekkers verbieden alleen maar averechts werkt. “En een snoepje kan ook best af en toe. Als je er maar geen gewoonte van maakt.”

[kader]

5 voedings no-go's:

1. Suiker, levert wel energie op, maar geen bouwstoffen en is verslavend
2. Transvet, komt voor in kaas en zuivel, maar vooral in koek en gebak. Jaagt het cholesterol omhoog.

2. De kleurstoffen E102, E104, E110, E122, E124 en E129 worden in verband gebracht met hyperactiviteit van kinderen.
3. Ook verzadigde vetten hebben veelal (uitzonderingen daar gelaten) geen positief effect op de gezondheid. Kokosvet bestaat voor 85% uit verzadigd vet, niet echt aan te raden dus.
4. Chips. Niet vanwege het bestanddeel aardappel, maar vooral vanwege de (verzadigde- trans) vetten waarvan ze gemaakt zijn, en alle toegevoegde E-stoffen en smaakversterkers zoals suiker en zout. Chips heeft veel calorieën en weinig voedingsstoffen. Chips is een bundeling van alles wat fout is.
5. Veel frisdranken en energydrinks zijn suikerbommetjes zonder voedingswaarde. Wel bevatten ze ongezonde toegevoegde E-stoffen en ook zout, dat de dorst juist verhoogt.

[kader] [beeldsuggestie: schijf van vijf, met bronvermelding: www.voedingscentrum.nl]

5 x supergezond:

1. Fruit

2. Groente

3. Bruin- of volkoren brood

4. Water

5. Zuivel (let erop dat er geen suikers zijn toegevoegd).

Voor alles geldt: eet gevarieerd en met mate.

Bronnen: www.voedingscentrum.nl. Www.sport-en-dieet.nl www.foodwatch.nl www.hartenvaatgroep.nl www.dieetvandaag.nl

[kader]

Zo wordt je kind geen lusiknietje:

• Laat je kind helpen in de keuken
• Geef je kind een kinderkookboek (bijvoorbeeld 'Het Griezelkookboek' van Roald Dahl)
• Laat je kind bij een nieuw gerecht 'eerst proeven, dan oordelen.' Neem hem serieus.
• Maak van de maaltijd een feestje, ga thuis of buitenshuis 'deftig' uit eten.
• Laat je kind een menukaart maken met onbekende voedingsmiddelen.
• Als je de mogelijkheid hebt: kweek samen met je kinderen wat groenten in je tuin of eventueel op je balkon.
• Geef je kind gezond snoep, zoals bijvoorbeeld wortels, cherrytomaatjes of komkommers
• Kinderen houden meer van knapperige groente dan van 'slubberige' groente. Wok je groente, in plaats van te koken.

[kader]

Hoeveel en wat moet je kind eten?

Vuistregel: een schoolgaand kind eet ongeveer hetzelfde als volwassenen, maar dan iets minder. Op www.voedingscentrum.nl vind je een link waarbij je de leeftijd en geslacht van je kind kunt invullen, daarna volgt er een voedingsaanbeveling.

Hoeveel moet je kind bewegen?

Als richtlijn kun je minimaal een uur per dag aanhouden, en twee maal per week extra intensief, zo dat je kind na afloop flink moe is. Twee uur zittend achter TV of computer is dagelijks het maximale.

[kader:] spruitjesrecept voor kinderen

Ingrediënten:

500 g spruitjes
zout
1 eetlepel olie
1/2 theelepel gemberpoeder (djahé)
1/2 eetlepel ketjap manis 
2 bananen

Bereidingswijze:

Maak de spruitjes schoon en kook ze met een snufje zout in ruim water in 10-15 minuten gaar. Snij de bananen in plakjes. Verhit de olie in een koekepan en voeg de plakjes banaan en gemberpoeder toe. Laat de banaan even bakken. Giet de spruitjes af. Doe de spruitjes in een schaal, schep de banaan en de ketjap er voorzichtig door. Lekker met rijst en sate.

Per persoon heb je met dit gerecht ongeveer 200 g groenten.

(bron: kidskitchen)

[streamer]

'kinderen leven in een obesogene omgeving'

[streamer]

suiker is een venijnig goedje

[streamer]

Push een kind nooit om te eten

[streamer]

Een bittere smaak doet denken aan gif.